(ή αλλιώς, μερικά σχόλια περί του αντι-τσιγγανικού ρατσισμού)
τουλάχιστον δεν ήσουν πολίτης/
αυτών των θλιμμένων δρόμων/
κάτω από τους στίχους του εθνικού ύμνου/
πέρα από τα γραμματικά λάθη/
πέρα από τους ήχους/
δίχως να πεις γιατί, έφυγες
Φυγή, Olimbi Velaj
Το κάτω χαλάνδρι είναι η μεγαλύτερη συνοικία του χαλανδρίου. Αριθμεί περισσότερους από 11.000 κατοίκους[1] και εκτείνεται από τη λεωφόρο μεσογείων μέχρι τη λεωφόρο κηφισίας ενώ αποτελεί σύνορο του χαλανδρίου με τους δήμους αγίας παρασκευής, χολαργού, ψυχικού. Αναφορικά με την κοινωνική σύνθεση της περιοχής, θα λέγαμε, πως αποτελείται ως επί το πλείστον από έλληνες και από ελάχιστους μετανάστες που μένουν στη γειτονιά αρκετά χρόνια. Η μικρή ιδιοκτησία, τα λίγα καταστήματα (καθώς το κέντρο του χαλανδρίου μονοπωλεί την αγορά), μια λαϊκή αγορά και δύο τοπικοί αθλητικοί σύλλογοι συνθέτουν ένα κομμάτι του αστικοποιημένου μητροπολιτικού ιστού. Και σε μια γωνιά της περιοχής αυτής, πίσω από το σταθμό μετρό του Νομισματοκοπείου, βρίσκεται εδώ και 40 χρόνια ένας καταυλισμός Ρομά.
Ο ρατσισμός των κατοίκων που θεωρούν τους εαυτούς τους περισσότερο έλληνες από τους Ρομά δεν είναι καινούριο φρούτο. Όσοι μεγαλώσαμε στο χαλάνδρι τη δεκαετία του ‘90 –ακόμη και σε άλλες γειτονιές του χαλανδρίου– ακούγαμε συχνά πως αν δεν ακούγαμε το μπαμπά ή τη μαμά μας, θα μας «κλέψουν οι γύφτοι»[2]. Η γειτνίαση των Ρομά με τους “έλληνες” δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Εξάλλου, αυτός ήταν και ένας από τους λόγους συγκρότησης και διεύρυνσης του καταυλισμού· «στην αρχή είχαμε πάει αλλού, στην Τούφα. Και μέναμε εκεί για 5-6 χρόνια, αλλά μετά δεν μας θέλανε γιατί ήμασταν πολλά παιδιά. Όχι γιατί ήμασταν τσιγγάνοι, αλλά επειδή ήμασταν πολλοί. Έτσι μας έλεγαν.»[3] Ο αντι-ρομά ρατσισμός αποτελεί συγκροτητικό στοιχείο της ελληνικότητας και οι Ρομά μετατρέπονται σε αυτούς με τους οποίους δεν πρέπει να μοιάσουμε, φιγούρες που αναπαριστούν το κατώτερο, το “φόβητρο”· γι’ αυτό κρίνονται εξοβελιστέοι. Από την άλλη μεριά, υπάρχει μια ένδειξη για τη σύνδεση της φυλετικής καθαρότητας των ελλήνων –και του άγχους διατήρησής της– με την ανάγκη για συνεχή αναπαραγωγή του έθνους –και, άρα, την ανάγκη για πειθάρχηση των υποκειμένων στους ανδρικούς και γυναικείους ρόλους τους– που έκανε τα πρώτα της βήματα ήδη από τη δεκαετία του ‘90.[4]
Φυσικά, πολύ νερό κύλησε στο αυλάκι από τότε. Εισβολές των ΜΑΤ στον καταυλισμό, ευρεία απήχηση των αντι-ρομά αισθημάτων, ένα μείγμα ταξικού, φυλετικού και πολιτισμικού/διαφορικού ρατσισμού. Τα κυρίαρχα «εμείς δεν είμαστε γύφτοι» που σηματοδοτούν τόσο τη δήθεν ανωτερότητα των ελλήνων όσο και το τι δεν πρέπει να είναι, με τι δεν πρέπει να μοιάζουν. Οι αποκλεισμοί από όλα τα προνόμια του να είσαι έλληνας, η υπενθύμιση ότι δεν θα θεωρηθείς ποτέ τέτοιος συνιστού(σα)ν ακριβώς αυτό: έναν “πόλεμο” καθημερινής, χαμηλής έντασης.
Ωστόσο, τα τελευταία τρία χρόνια έχει παρουσιαστεί μια πύκνωση της ιδιότυπης αυτής “ελληνικής” βίας. Τώρα που η ανωτερότητα των ελλήνων έχει –όπως μας ενημερώνουν οι ίδιοι– χτυπηθεί ανεπανόρθωτα από την τρόικα και το δντ, υπάρχει πολύ μεγαλύτερη ανάγκη για επιβεβαίωση. Μια επιβεβαίωση έθνους, αρρενωπότητας και τάξης· μια επιβεβαίωση που χρειάζεται να ασκήσει τη βία της πάνω στους υποτιθέμενα κατώτερους πληθυσμούς: στις γυναίκες και τους ομοφυλόφιλους (τους σεξουαλικά θηλυκοποιημένους “άλλους” της ελληνικής κοινωνίας), στους/στις μετανάστες/μετανάστριες και τους/τις Ρομά/Ρομνί (τους εθνικά “άλλους” της ελληνικής κοινωνίας). Έτσι, και στο χαλάνδρι, έχουν γίνει επιθέσεις ενάντια σε μετανάστες[5], ωστόσο, τη μερίδα του λέοντος κερδίζει ο αντι-ρομά ρατσισμός μια που τα τελευταία χρόνια έχει έρθει δύο φορές στο προσκήνιο. Με υλικές νίκες και με ένα πολλά υποσχόμενο μέλλον.
Ρατσιστική πράξη πρώτη: το κυνήγι των παιδιών
Τέλη Οκτώβρη του 2012 στο 7ο και 10ο δημοτικό σχολείο χαλανδρίου μοιράστηκε στους γονείς ένα ψήφισμα των συλλόγων γονέων και κηδεμόνων των δύο σχολείων που τους καλούσε να ψηφίσουν για το αν θέλουν να δημιουργηθεί τμήμα φοίτησης παιδιών Ρομά στα δύο αυτά δημοτικά σχολεία.[6] Η ψηφοφορία που ακολούθησε είναι αρκούντως αποκαλυπτική: από τους 239 γονείς που ψήφισαν, οι 234 επέλεξαν να μην έρθουν παιδιά Ρομά στο σχολείο ενώ μόλις 4 ψήφισαν υπέρ του να έρθουν. Στις 03 Νοεμβρίου 2012, οι δύο σύλλογοι γονέων εξέδωσαν δελτίο τύπου ώστε να δικαιολογήσουν την κίνησή τους αυτή. Μια κίνηση η οποία δεν θα μπορούσε να έχει πρακτικό αποτέλεσμα, καθώς σε τελική ανάλυση δεν εξαρτάται από τους έλληνες γονείς το αν θα φοιτήσουν παιδιά Ρομά στο σχολείο. Ως εκ τούτου, και όπως θα φανεί στη συνέχεια, αυτή ήταν μια κίνηση που, καταδεικνύοντας τη ρατσιστική συμφωνία της συντριπτικής πλειοψηφίας των γονέων, επεδίωξε να συσπειρώσει έναν αντι-ρομά πόλο, επεδίωξε να ασκήσει πίεση και να δείξει εμφατικά την κατεύθυνση προς την οποία πρέπει να κινηθούν όσοι θέλουν αυτούς τους κατοίκους «μαζί τους».
Ποιο ήταν το περιεχόμενο του δελτίου τύπου[7]; Γράφουν, λοιπόν, οι “μη-ρατσιστές”:
1] Η επιχειρούμενη δημιουργία τάξης παιδιών Ρομά στα σχολεία μας […] είναι επικίνδυνη για τα υπόλοιπα παιδιά που φοιτούν ήδη στα σχολεία μας σε επίπεδο υγειονομικό (θα φοιτήσουν παιδιά χωρίς να έχουν εμβολιασθεί εγκαίρως και καταλλήλως, τα οποία δεν τηρούν κανένα στοιχειώδη κανόνα προσωπικής υγιεινής με άμεσο κίνδυνο μετάδοσης βαρύτατων ασθενειών στους ήδη μαθητές), προσωπικής ψυχοσωματικής ασφάλειας (θα φοιτήσουν παιδιά από 6 έως και 11 ετών με εντελώς διαφορετική κουλτούρα, νοοτροπία και έκφραση από τους ήδη φοιτούντες μαθητές, σε όλα τα θέματα και ιδίως, βίαιης συμπεριφοράς, σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης ελευθεριότητας από πολλή μικρή ηλικία, παραβατικής δράσης, όπως έχει αποδείξει η εμπειρία από όμοιες πρωτοβουλίες του Υπ.Παιδείας σε γειτονικά μας σχολεία), με κίνδυνο αντί της επιχειρούμενης αφομοίωσης των παιδιών Ρομά να προκληθούν αντίθετα αποτελέσματα με οδυνηρές συνέπειες για όλους.
Οι γονείς αυτοί, λοιπόν, διαπιστώνουν την επικινδυνότητα των παιδιών Ρομά / Ρομνί σε δύο επίπεδα. Καταρχάς, αναφορικά με «ζητήματα (δημόσιας) υγιεινής»: τα παιδιά Ρομά θεωρούνται σώματα στιγματισμένα από τη μη καθαρ(ι)ότητα, από ένα σημάδι μόλυνσης. Ένα σημάδι που απειλούν να μεταδώσουν στον υγιή ελληνικό πληθυσμό. Και όχι σε οποιοδήποτε τμήμα του πληθυσμού αλλά στα (καθαρώς) ελληνόπουλα. Η επιχειρηματολογία αυτή που έχει χρησιμοποιηθεί διαχρονικά εναντίον των μεταναστών / μεταναστριών κυρίως, και πιο πρόσφατα κατά τη διάρκεια της δίωξης / διαπόμπευσης των οροθετικών γυναικών (Μάιος 2012) έχει ως στόχο την υπαγωγή της ζωής των «ξένων» της ελληνικής κοινωνίας σε ένα καθεστώς ιατρικο-αστυνομικής πειθάρχησης. Ο εμβολιασμός και οι κανόνες προσωπικής υγιεινής συμβολίζουν την ευθύνη τόσο των γονιών Ρομά, όσο και των ίδιων των παιδιών. Την ευθύνη για τη μετάδοση ασθενειών από την οποία πάσχουν και τα ίδια τα παιδιά. Όπως βλέπουμε εδώ, οι ίδιοι οι ασθενείς (ακόμη κι όταν είναι παιδιά) φταίνε για την ασθένειά τους –όταν είναι Ρομά. Γι’ αυτό, πρέπει να τιμωρηθούν ως φυσικά πρόσωπα και να διωχθούν από το σχολείο, ώστε να αποκατασταθεί η (συμβολική) τάξη των πραγμάτων.
Επιπλέον, στο σημείο αυτό εγκαλείται το κράτος ως ο ρυθμιστής της ζωής και της υγείας του έθνους. Έτσι, δεν είναι πια τα παιδιά Ρομά / Ρομνί ο υπό προστασία πληθυσμός που πρέπει να πάει στο σχολείο ώστε να «έχει ευκαιρίες να ξεφύγει από τον κοινωνικό αποκλεισμό», κάτι που θα όφειλε να τους εξασφαλίζει το κράτος πρόνοιας. Αντίθετα, τα ελληνόπουλα είναι εκείνα που χρήζουν προστασίας από τους κακόβουλους γείτονές τους· τους Ρομά «που-δεν-είναι-κάτοικοι-και-απειλούν-την-υγεία-μας».
Σε δεύτερο επίπεδο, οι γονείς φαίνεται ότι έχουν εμπεδώσει τα μαθήματα πολιτισμικού / διαφορικού ρατσισμού που χρειάζονται για να προβιβαστούν στην “επόμενη τάξη”. Γι’ αυτούς, τα «προβληματικά στοιχεία» των Ρομά δεν θεμελιώνονται στη φυλή, σε ρητά βιολογικά χαρακτηριστικά, αλλά στην κουλτούρα τους. Η χρήση όμως της λέξης αυτής δεν πρέπει να μας μπερδεύει: στη γλώσσα των ρατσιστών η κουλτούρα παίζει το ρόλο που έπαιζε παλιότερα η φυλή. Θεωρείται –και πρέπει να είναι– καθαρή και αμόλυντη, διαχρονική και αναλλοίωτη, ομοιογενής και διιστορική. (Να) είναι γραμμένη στο dna. Βασικά, (να) είναι το dna. Και εδώ γίνεται η αντιστροφή: για την ακρίβεια, το dna κάθε λαού είναι η κουλτούρα του. Έτσι, ουσιοποιείται η πολιτική κοινότητα του ελληνικού έθνους και φυσικοποιούνται όλα τα επίκτητα ιστορικά χαρακτηριστικά. Ξεπερνιέται, επομένως, το γεγονός πως οι Ρομά είναι και αυτοί έλληνες πολίτες λόγω κατοχής της μπλε ταυτότητας. «Όχι», θα πει ο ελληνικός όχλος, «οι Ρομά δεν είναι έλληνες, επειδή έχουν άλλη κουλτούρα.»[8]
Και ποια είναι τα χαρακτηριστικά αυτής της κουλτούρας; Εδώ, οι ελληνόψυχοι γονείς δεν πρωτοτυπούν καθόλου. Ακολουθούν την κλασική συνταγή αφενός της εγκληματοποίησης αφετέρου της μη χαλιναγωγημένης σεξουαλικότητας. Έτσι, οι μικροί Ρομά και οι μικρές Ρομνί θεωρούνται βίαιοι/-ες (γενικά), σεξουαλικά απελευθερωμένοι/-ες και παραβατικοί/-ές (γενικά). Χαρακτηριστικά που ισχύουν «όπως έχει αποδείξει η εμπειρία από όμοιες πρωτοβουλίες του Υπ.Παιδείας σε γειτονικά μας σχολεία»[9]. Εδώ, λοιπόν, έχουμε τον ορισμό του ρατσισμού: η βία, η σεξουαλικότητα και η αμφισβήτηση της εξουσίας ως χαρακτηριστικά ενδογενή μιας μειονότητας. Η απειλή προς την εθνική κοινότητα γίνεται ξεκάθαρη. Εκείνα τα παιδιά που δεν αντιδρούν με την ορθολογικότητα που επιτάσσει το σύστημα εκπαίδευσης, που πειραματίζονται με τη σεξουαλικότητά τους και που είναι διατεθειμένα να αμφισβητήσουν την εξουσία των γονιών, των δασκάλων και των γειτόνων τους είναι ένα κακό παράδειγμα. Μπορούν να μολύνουν –για άλλη μια φορά ο ρατσιστικός λόγος επενδύεται με ιατρικές σημασιοδοτήσεις– «τα δικά μας παιδιά».[10]
Ο κίνδυνος για την καθαρ(ι)ότητα του έθνους είναι φανερός. Κινδυνεύει να μολυνθεί από τους Ρομά, αντί να τους αφομοιώσει. Με τα λόγια των γονιών,
Η όλη διαδικασία χαρακτηρίζεται από προχειρότητα που δεν έχει καμία ελπίδα να επιφέρει τα αποτελέσματα που επιδιώκει, δηλαδή την αφομοίωση των ομάδων Ρομά μέσω της φοίτησης των παιδιών τους στα σχολεία της βασικής εκπαίδευσης, αντιθέτως κινδυνεύουμε να έχουμε τα αντίθετα αποτελέσματα και μάλιστα σε μια κρίσιμη περίοδο για την Ελλάδα σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο και μάλιστα[sic] προκαλώντας υστέρηση και μειονεξίες στους ήδη μαθητές.
Η κρίσιμη σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο περίοδος για την ελλάδα σημαίνει πως δεν υπάρχει χώρος στην εθνοκρατική εκπαιδευτική διαδικασία για όσους δεν είναι παραγωγικοί πολίτες, για όσους δεν έχουν αποδείξει πως αξίζουν την εκπαίδευση, για όσους διακινδυνεύουν τη συνέχισή της. Το ρίσκο του να μην αφομοιωθούν οι Ρομά / Ρομνί μαθητές/-τριες επιμολύνοντας τα ελληνόπουλα είναι τόσο μεγάλο που είναι καλύτερα να μην πάνε («στο δικό μας») σχολείο. Έτσι, θα επιβεβαιωθεί η ελληνικότητα των γονιών και των παιδιών τους μέσω της κουλτούρας και της εκπαίδευσης και θα συνεχίσουν να αποκλείονται οι ήδη αποκλεισμένοι/αποκλεισμένες Ρομά / Ρομνί.
2] Με την επιχειρούμενη ένταξη των παιδιών Ρομά στα σχολεία μας με την συνοπτική διαδικασία που προωθεί η Διοίκηση, πλήττεται η αρχή της ισότητας και τα δικαιώματα συμμετοχής στην εκπαίδευση των ήδη μαθητών των σχολείων μας, αφού κανένας όρος που είναι προαπαιτούμενος για την εγγραφή των υπολοίπων μαθητών (εμβόλια, προσχολική εκπαίδευση, βεβαιώσεις κατοικίας σε ορισμένη περιοχή, πιστοποιητικά δημοτολογίου) δεν θα ισχύσει για τους Ρομά […]
Αν δεν γίνει αυτό που θέλουν οι γονείς, θα κατηγορήσουν το κράτος για αντίστροφο ρατσισμό; Αφού «πλήττεται η αρχή της ισότητας και τα δικαιώματα συμμετοχής στην εκπαίδευση των ήδη μαθητών των σχολείων μας», πλήττεται η ίδια η ιδιότητά τους ως ελλήνων πολιτών. Χρειάζεται να αποκατασταθεί η τάξη, λοιπόν. Γι’ αυτό υπενθυμίζουν τα κριτήρια εγγραφής των μαθητών: εμβόλια, προσχολική εκπαίδευση, βεβαιώσεις κατοικίας σε ορισμένη περιοχή, πιστοποιητικά δημοτολογίου. Εδώ χρειάζεται, άραγε, να τονίσουμε ότι επανέρχεται στο ρατσιστικό λόγο το επιχείρημα του νομαδισμού των Ρομά; Ότι είναι απαραίτητη συνθήκη η σύνδεση με μια κανονικοποιημένη κοινότητα ελλήνων; Ότι υποβιβάζεται η ζωή στον καταυλισμό ως ασταθής («κανένας όρος που είναι προαπαιτούμενος δεν θα ισχύσει για τους Ρομά»); Ότι οι γονείς αυτοί επιχειρούν να βαθύνουν το θεσμικό ρατσισμό που υφίστανται οι Ρομά / Ρομνί εισάγοντας κριτήρια αξιολόγησης του αν αξίζουν κάποια παιδιά να εγγραφούν ή όχι σε σχολείο;
Αυτό που αμφισβητούν επί της ουσίας οι ρατσιστές γονείς είναι η δυνατότητα των Ρομά να είναι ισότιμοι έλληνες πολίτες. Μέσω της επιδίωξης απαγόρευσης να πάνε τα Ρομά παιδιά στο σχολείο, οι έλληνες γονείς αρνούνται συμβολικά στους Ρομά ακόμη και τη σκέψη ότι μπορούν να βελτιώσουν τη συνθήκη ζωής τους. Είναι σαν να τους λένε «δεν θα γίνετε έλληνες ποτέ». Διακρίνουμε, δηλαδή, μια συσπείρωση της τοπικής κοινωνίας με όρους εθνικούς απέναντι σε κοινότητες Ρομά. Συσπείρωση που αναδεικνύει τόσο τη διαπλοκή του πολιτισμικού / διαφορικού ρατσισμού με τον πολιτειακό όσο και τη σύνθεση των έμφυλων, ταξικών και εθνικών προνομίων[11] των ελλήνων. Προνομίων που διασφαλίζονται από τις ρατσιστικές πρακτικές.
Ακριβώς αυτή είναι και η σκέψη για την οποία κρίνουμε ότι μια αντιεθνικιστική κριτική χρειάζεται να επικεντρώνεται στους θύτες και στο λόγο που εκφέρουν. Επειδή και μέσω του λόγου παράγεται κοινωνικά, θεμελιώνεται (και ισχυροποιείται) ιστορικά ο ρατσισμός ενάντια στους/στις Ρομά/Ρομνί. Έτσι, για μας δεν είναι ποτέ πρόβλημα η παράνομη δραστηριότητα των τελευταίων· αντίθετα, πρόβλημα είναι εκείνες οι θεσμισμένες σχέσεις εξουσίας και εκείνες οι κοινωνικοϊστορικές συνθήκες που (ανα)παράγουν το δίπολο έλληνες πολίτες vs παράνομοι Ρομά.
Ρατσιστική πράξη δεύτερη: το (επιδιωκόμενο) γκρέμισμα των σπιτιών
Πέντε μήνες μετά, ήρθε η ώρα να κεφαλαιοποιηθεί ο ρατσισμός των κατοίκων. Ήρθε η ώρα να κερδηθεί μια «μάχη» –αφού στην προηγούμενη κινητοποίησή τους πέτυχαν μεν να παγώσουν οι διαδικασίες εγγραφής των Ρομά παιδιών, αλλά δεν κατάφεραν να τα διώξουν εντελώς. Ως αφορμή αυτή τη φορά δεν χρησιμοποιήθηκε κάποια συγκάλυψη του ρατσισμού πίσω από «τα προβλήματα μάθησης και εκπαίδευσης», αλλά η θέση του καταυλισμού των Ρομά.
Στις 19/05/2013 λαμβάνει χώρα η ‘γενέθλια πράξη’ σύστασης της επιτροπής κατοίκων χαλανδρίου. Το κείμενο με τίτλο «Όχι στην μετεγκατάσταση των Ρομά στο Νομισματοκοπείο, στο γήπεδο του Απόλλωνα»[12] ήρθε ως απάντηση στο ‘σίριαλ’ κατεδάφισης του συγκεκριμένου καταυλισμού και τη ‘μεταστέγαση’ των Ρομά / Ρομνί, μια ιστορία που ξεκινά τη δεκαετία του ’90 και περιλαμβάνει την με πολλούς τρόπους αρπαγή ευρωπαϊκών κονδυλίων δήθεν προς όφελος των Ρομά.[13]
Σε δελτίο τύπου (10 Μαΐου 2013) το ελληνικό παρατηρητήριο των συμφωνιών του Ελσίνκι επεξηγεί τους λόγους για τους οποίους αναβλήθηκε η κατεδάφιση των σπιτιών του καταυλισμού των Ρομά στο Νομισματοκοπείο: «[…] είναι προφανές ότι η κατεδάφιση 42 αυθαίρετων οικιών των Ρομά στην περιοχή Νομισματοκοπείου Χαλανδρίου (όπου ζουν επί 35 χρόνια) που είχε προγραμματισθεί για τις 14 Μαΐου 2013 δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί. Η ελληνική πολιτεία οφείλει πρώτα να μεταστεγάσει τους Ρομά στο χώρο που η πολιτεία αποφάσισε και οι ίδιοι αποδέχθηκαν και μετά να κατεδαφίσει τα αυθαίρετα.»[14]
Η διάχυτη απογοήτευση του ρατσιστικού πόπολου και του δημάρχου για το γεγονός πως ως χώρος μετεγκατάστασης των Ρομά επιλέχθηκε χώρος εντός της επικράτειας του δήμου χαλανδρίου (και συγκεκριμένα στην ίδια γειτονιά, 400μ. πιο κάτω) δεν κρύβεται. Επιπλέον ήταν χώρος που οι Ρομά τον έβλεπαν με καλό μάτι. Για το λόγο αυτό αποφασίζουν να κινηθούν παράλληλα. Αφενός συγκροτείται η επιτροπή κατοίκων που καλεί μέσω του προαναφερθέντος κειμένου σε εκδήλωση-ενημέρωση των ελλήνων κατοίκων αφετέρου ο δήμος[15] με τηλεφωνικές επικοινωνίες προσπαθεί να χρησιμοποιήσει το δίκτυο επαφών του ώστε η εκδήλωση να έχει ευτυχή κατάληξη. Ποια θα είναι αυτή; Καταρχάς, η επιβεβαίωση πως ό,τι έσπειραν οι γονείς του 7ου και 10ου δημοτικού σχολείου δεν έχει πάει χαμένο. Η συγκεκριμένη πια ανακίνηση ρατσιστικών λόγων εναντίον των Ρομά του Νομισματοκοπείου χρειαζόταν να λειτουργήσει ως δεξαμενή άντλησης ρατσιστών έτοιμων να διώξουν τους Ρομά, να πουν «φτάνει πια!». Δεύτερον, χρειαζόταν οι ίδιοι οι κάτοικοι να βάλουν το χέρι στην τσέπη και να πληρώσουν εκείνοι το ποσό των 11.000 € που χρειαζόταν για να γίνει προσφυγή στο συμβούλιο της επικρατείας.[16] Με τον τρόπο αυτό επιτεύχθηκε η πρόσδεση των συγκεκριμένων κατοίκων στα υλικά συμφέροντα όσων θέλουν την αποπομπή των Ρομά. Έτσι, θα έχουν κάθε λόγο να ζητάνε διαρκώς το διώξιμο του καταυλισμού: «μα εμείς πληρώσαμε για να μην πάνε εκεί που θέλουν αυτοί οι γύφτοι!». Η σύνδεση με υλικά συμφέροντα είναι μια καινούρια κίνηση που μπαίνει πλέον στη φαρέτρα των ρατσιστοεπιτροπών. Well done greeks!
Η ανάθεση των ρατσιστικών πρακτικών σε μια επιτροπή κατοίκων ώστε να φέρει εις πέρας αυτά που οι κάτοικοι εύχονται/επιθυμούν (δηλαδή, την εκδίωξη των Ρομά / Ρομνί) δεν κρίνουμε ότι έγινε βάσει κάποιου σχεδιασμού από τα πάνω. Σίγουρα, όμως, αποκτήθηκε η γνώση του πως τέτοιες συνεργασίες μπορούν να ασκήσουν πίεση –ειδικά όταν αναφερόμαστε σε ρατσιστικές κινητοποιήσεις.
Χρήσιμη παρένθεση: Η κινητοποίηση της «επιτροπής κατοίκων» περιλάμβανε αρχικά μια εκδήλωση[17] στο κέντρο νεότητας (που βρίσκεται στο κάτω χαλάνδρι, δίπλα στον καταυλισμό των Ρομά· να ’τοι κι οι συμβολισμοί!) όπου θα παρουσιάζονταν οι θέσεις τους και θα εκτιθόταν το σχέδιο τους για νομική δράση· προσβολή στο Σ.τ.Ε. της απόφασης για μετεγκατάσταση. Παράλληλα με την νομική οδό, η επιτροπή κατοίκων επεδίωξε και την επαφή με όσους κατοίκους δεν είχαν σπεύσει να παρακολουθήσουν την εκδήλωση: οι ενδιαφερόμενοι μπορούσαν να συζητήσουν μεταξύ τους στο κυλικείο του γηπέδου του απόλλωνα χαλανδρίου (του γηπέδου που καλούνταν να υπερασπιστούν). Κλείνει η παρένθεση.
Σε αυτά τα πλαίσια, θα εξετάσουμε κάποια σημεία των λόγων που εκφέρθηκαν από την επιτροπή κατοίκων και από το δήμο χαλανδρίου, προκειμένου να καταλάβουμε τις επικεντρώσεις του ρατσισμού. Επειδή τα σημεία που συνιστούν τις πυκνώσεις του ρατσιστικού λόγου (και πρακτικής) είναι εκείνα τα οποία πρέπει να χτυπηθούν από τα κομμάτια του αυτόνομου ανταγωνιστικού κινήματος.
Πάνω από 30 χρόνια ο καταυλισμός του Νομισματοκοπείου επιβαρύνει την γειτονιά μας και την γύρω περιοχή. Οι κάτοικοι που μένουν απέναντι του τόσα χρόνια, βιώνουν καθημερινά το δικό τους μαρτύριο. Η πολιτεία λοιπόν ,αντί να δώσει μια μόνιμη λύση στην απαράδεκτη αυτή κατάσταση έκρινε σκόπιμο να καταστρέψει και την διπλανή ΜΟΝΑΔΙΚΗ έκταση ΠΡΑΣΙΝΟΥ και ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ.
Σε αντίθεση με το δελτίο τύπου των συλλόγων γονέων ο αντι-ρομά ρατσισμός της επιτροπής κατοίκων δεν θέλει να κρυφτεί αφού δρέπει τους καρπούς της χρόνιας υποτίμησης των Ρομά. Έτσι, ο καταυλισμός καθίσταται πρόβλημα· άρα, η ίδια η ύπαρξη των Ρομά / Ρομνί είναι αυτή που ενοχλεί τους κατοίκους. Ο όρος «το πρόβλημα» αποτελεί τη βάση για να συνεννοηθεί το ρατσιστικό συνονθύλευμα των εθνικά ομόψυχων. Το θέμα είναι ποιος θα τους οργανώσει στην κατεύθυνση της εξόντωσης του προβλήματος. Οι κάτοικοι «επιβαρύνονται» από την «απαράδεκτη κατάσταση», από το «καθημερινό μαρτύριο» της γειτνίασης με τους Ρομά. Δίπλα σε αυτή τη γειτνίαση στέκεται (με κεφαλαία γράμματα) η «καταστροφή» της «μοναδικής έκτασης πράσινου και αθλητισμού». Μέσα από αυτές τις τρεις περιόδους λόγου αναδύεται η έννοια της υποτίμησης. Με ολοφάνερες τις συνδηλώσεις της αύξησης της χρηματικής αξίας, των οικονομικών οφελών, οι κάτοικοι δηλώνουν πως αυτό που θέλουν είναι μια μόνιμη λύση. Μια μόνιμη λύση που φυσικά δεν είναι η μεταφορά του καταυλισμού σε άλλο χώρο στην ίδια γειτονιά, αλλά το να φύγουν τελείως οι Ρομά.
Και για το δήμο, παρότι τμήμα του κράτους, η “λύση” πρέπει να είναι ριζοσπαστική.
ο Δήμος, επειδή σέβεται και το δικαίωμα των Ρομά της περιοχής μας για καλλίτερες [sic] συνθήκες ζωής, τηρουμένης πάντοτε της νομιμότητας, σας προτείνει σήμερα να αναλάβετε πρωτοβουλία, ώστε οι άνθρωποι αυτοί να φιλοξενηθούν, προσωρινά μεν σε πρώην στρατώνες του Υπουργείου Εθνικής Αμύνης, μη φυλασσόμενους, οι οποίοι, ως γνωστόν, διαθέτουν όλες τις απαραίτητες υποδομές (ύδρευση, αποχέτευση, ηλεκτροδότηση κλπ), οριστικά δε να λάβουν δάνεια, με ευνοϊκούς όρους, για αγορά κατοικίας σε οποιοδήποτε σημείο της ελληνικής Επικράτειας επιθυμούν, ώστε να λυθεί και το πρόβλημα της γκετοποίησης αυτών.
Αυτό που δεν είχαμε ακούσει από τους κατοίκους μας το πρόσφερε ο δήμος. Η ριζική λύση του στρατοπέδου με όλα τα κομφόρ προτάθηκε στο έγγραφο που στάλθηκε στο γενικό γραμματέα αποκεντρωμένης διοίκησης. Κι αν κάθε αναφορά σε στρατόπεδα, μόνιμη λύση, Ρομά μας φέρνει στο νου το Ολοκαύτωμα, ο δήμος αποφάσισε να διασκεδάσει (sic) τις εντυπώσεις όσων εξακολουθούν να φέρουν ακόμη τις μνήμες του φασισμού. Προτρέπει να μην φυλάσσονται τα στρατόπεδα και να διαθέτουν όλες τις απαραίτητες υποδομές. Με λίγα λόγια, θα έπρεπε να χαίρονται οι Ρομά με τέτοιες προτάσεις και να μην τους θυμίζουν τη μεγαλύτερη φρίκη της ιστορίας.
Το “οικολογικό” επιχείρημα που προσεταιρίστηκαν (τόσο ο δήμος όσο και η επιτροπή κατοίκων) για να αντιμετωπίσουν την επιδιωκόμενη ρατσιστική διαχείριση των Ρομά ήταν ότι η περιοχή χρειάζεται ένα χώρο πρασίνου. Ένα χώρο πρασίνου που ως κάτοικοι τον δικαιούνται. Τι συνεπάγεται το γεγονός πως το δικαιούνται;
Είναι ίσως η πρώτη φορά που πρέπει να είμαστε ενωμένοι πέρα από μικροσυμφέροντα, προσωπικές αντιπάθειες ή πολιτικές σκοπιμότητες γιατί στην συγκεκριμένη στιγμή την αδιαφορία θα την πληρώνουμε για μία ολόκληρη ζωή.
Εδώ εγκαλούνται οι κάτοικοι στη βάση της εθνικότητας και του συμφέροντος. Αναδεικνύεται η ελληνικότητα ως το προνόμιο εκείνο που συνδέει τους πολίτες (εθνικά ομοιογενείς μεταξύ τους, φυσικά) με το κράτος. «Όλοι οι κάτοικοι», πέρα από κόμματα· τι είναι άραγε αυτό που μένει αν αφαιρέσει κάποια τις πολιτικές διαφωνίες; Ποια είναι η γυμνή αυτή ζωή; Μα, η ελληνική! Εθνικισμός / πατριωτισμός / ρατσισμός ξεδιπλώνονται ως το μη πολιτικό στοιχείο που ενώνει όλα τα ατομικά συμφέροντά μας. Ρητά:
Ανεξάρτητα όμως απο τις απόψεις που έχει ο καθένας μας για τη συμβίωση με τους Ρομά, η όποια επέμβαση στο συγκεκριμένο χώρο θα υποβαθμίσει τη ζωή μας, την περιουσία μας και την ζωή των παιδιών μας και σε αυτό πρέπει να εστιάσουμε.
Η ίδια η παρουσία των Ρομά / Ρομνί θεωρείται απειλή για την ευρωστία της ελληνικής κοινωνίας (όπως παρουσιάστηκε γλαφυρά μέσα από τον επιχειρούμενο ρατσιστικό αποκλεισμό των παιδιών Ρομά από τα δημοτικά σχολεία 7ο και 10ο χαλανδρίου). Η επικέντρωση στην «περιουσία» και στη «ζωή των παιδιών»[18] υπονοεί ένα επιχείρημα που ρητά αρθρώνεται προφορικά συνέχεια και αφορά στην εγκληματικότητα των Ρομά. Ο φόβος για την ιδιοκτησία που εκφράζουν οι ρατσιστές κάτοικοι είναι αρκετός για να καταστήσει τους Ρομά αντικείμενα αστυνομικής διαχείρισης. Γεγονός που περιγράφεται με πολύ γλαφυρό τρόπο στο κείμενο “Πόσους ρατσιστές χωράει η Ελλάδα?”, στο οποίο το Στέκι Αλβανών Μεταναστών επεξηγεί τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιείται ο όρος αυτός στον (ελληνικό) δημόσιο χώρο: «εγκληματικότητα – να παραβαίνεις νόμους που στοχεύουν στην ηθική, οικονομική και φυσική σου εξόντωση, οι οποίοι βασίζονται σε ρατσιστικά (φυλετικά, εθνικά, θρησκευτικά) κριτήρια και εφαρμόζονται από οπαδούς του νόμου και της τάξης, οι οποίοι ξεκίνησαν τις σταδιοδρομίες τους επί χούντας. Οι βασανισμοί, οι εξευτελισμοί, οι δολοφονίες στα σύνορα και στα κρατητήρια των ξένων από μανιακούς ψυχασθενείς με στολή, όχι μόνο δεν τιμωρούνται, αλλά συνήθως επιβραβεύονται επαγγελματικά και κοινωνικά» (http://steki-am.blogspot.gr/2009/07/normal-0-microsoftinternetexplorer4_08.html· η έμφαση στο πρωτότυπο). Επιπλέον, ο φόβος για την ιδιοκτησία –όπως εκφράστηκε και σε προφορικό επίπεδο από τους κατοίκους– στηρίζεται στο ρατσιστικό επιχείρημα πως η αξία των ακινήτων υποβαθμίζεται ανάλογα με το ποιοι θα είναι οι γείτονες (Ρομά, μετανάστες, σεξεργάτριες κλπ “ξένοι/ξένες”).
Μπροστά στο πρόβλημα αυτό συγκροτήθηκε το υποκείμενο “απλός κάτοικος”: ο έλληνας φορολογούμενος λευκός. Ο “απλός κάτοικος” ήταν/είναι ο αορατοποιημένος αλλά πανταχού παρών έλληνας. Ένα χρήσιμο εργαλείο για την ανάλυση μας εδώ μπορεί να είναι η έννοια της διαφάνειας. Όπως γράφει ο Daniel Mang στο “Φυλή, τάξη και οι αντιφάσεις της αρρενωπότητας”, (qvzine 4, αθήνα, 2010, σελ. 15) «Στις φυλετικές, ταξικές και έμφυλες διχοτομήσεις, η κανονικότητα αποδίδεται στην κυρίαρχη κατηγορία, η οποία καθίσταται πλέον «διαφανής»: οι λευκοί «δεν έχουν» φυλή, οι άνδρες «δεν έχουν» φύλο». Το qv επεξηγώντας την πρόταση αυτή γράφει πως «[με τον τρόπο αυτό] ο ρατσιστικός λόγος περιγράφει και κατηγοριοποιεί αναλυτικά τον «μαύρο» ή τον «ασιάτη» ως αποκλίσεις απ’ τον κανονικό και άρα αυτονόητα υπερέχων λευκό, αποδίδοντάς τους χαρακτηριστικά, πλεονεκτήματα ή μειονεκτήματα που άξονα τους έχουν τον υποθετικά αξιολογικά ουδέτερο λευκό άνδρα.»
Συνοψίζοντας, στο πρώτο μέρος του κειμένου αυτού, διερευνήσαμε τους λόγους που άρθρωσαν οι ρατσιστές (και με τη βούλα!) κάτοικοι, τους τρόπους με τους οποίους επέλεξαν να οργανωθούν, τα διακυβεύματα της κινητοποίησής τους. Στο δεύτερο μέρος, που θα υπάρχει στο επόμενο τεύχος του περιοδικού, θα δούμε ποια ήταν η στάση και ο λόγος της αριστεράς, ποιες ήταν οι κινηματικές απαντήσεις που προσπάθησαν να σταθούν μπροστά στο ρατσιστικό συνεχές (οι ελλείψεις και τα πλεονεκτήματά τους) καθώς και μερικά συμπεράσματα για κινηματική χρήση.
μιχάλης
[1] Για την ακρίβεια, σχεδόν 11.000 είναι οι καταγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους βάσει των βουλευτικών εκλογών του 2012. Βλ. κι εδώ: http://www.halandri.gr/appdata/documents/a2012/εκλογές 2012/τελικα 17_6_2012.jpg
[2] «Χρησιμοποιούν κάθε μέσον για να το πετύχουν. Κατ’ αρχήν με τις συκοφαντίες ότι ο καταυλισμός και οι Ρομά είναι στέκι ανομίας. Όλοι θυμόμαστε την υπόθεση της μικρής Μαρίας και τη ρατσιστική υστερία των ΜΜΕ μόνο και μόνο επειδή η Μαρία είναι ξανθιά, καλύπτοντας έτσι τα αληθινά κυκλώματα διακίνησης μικρών παιδιών, που σαν υποθέσεις βγαίνουν συνεχώς στην επιφάνεια.»· απόσπασμα από κείμενο του Πολιτιστικού Συλλόγου των ελλήνων Τσιγγάνων καταγόμενων εκ Χαλκίδος και περιχώρων «Η Ελπίδα» που κατοικούν στον καταυλισμό πίσω από το Νομισματοκοπείο (η έμφαση δική μας). Το κείμενο δημοσιεύτηκε στις 28/01/2014.
[3] Από προφορική συνομιλία με το Νίκο Κ., Ρομά κάτοικο του καταυλισμού.
[4] Ήταν στα μέσα εκείνης της δεκαετίας που το τηλεοπτικό πολιτιστικό προϊόν “Ψίθυροι καρδιάς” έκανε την εμφάνισή του για να διαπραγματευτεί τόσο μια εξωτικοποιημένη εικόνα των Ρομά όσο και τα άγχη της ελληνικής ψυχής για τη συμβίωση με τους Ρομά και τις Ρομνί.
[5] Επιθέσεις εναντίον μεταναστών έχουν καταγραφεί στην πλατεία χαλανδρίου την 28η οκτωβρίου 2012 εναντίον ενός μετανάστη μικροπωλητή καθώς και μετά το τέλος της φασιστοσύναξης των ιμίων, το γενάρη του 2013, στο μετρό του χαλανδρίου οπότε και ένας Πακιστανός δέχτηκε επίθεση. Και στις δύο υπήρξε άμεση απάντηση από αντιφασίστες. Ωστόσο, για να μην μείνει κανένας παραπονεμένος, δεν μπορούμε να ξεχάσουμε το θεσμικό κομμάτι της ρατσιστικής βίας. Έτσι, έγκυρες πηγές μας πληροφόρησαν ότι το τελευταίο χρονικό διάστημα στο α.τ. χαλανδρίου υπάρχουν περίπου 10 μετανάστες έγκλειστοι χωρίς να εκκρεμεί κάποια ποινική δίωξη σε βάρος τους. Είναι, δηλαδή, διοικητικά κρατούμενοι. Πόσο καιρό; Από 4 βδομάδες μέχρι 18 μήνες…
[6] Όπως διαβάζουμε σε κείμενο με τίτλο “Ρατσιστικό δηλητήριο με άλλοθι την κρατική ανυποληψία” που υπογράφεται από τον Κ.Β., γονιό από το 7ο δημοτικό σχολείο χαλανδρίου (Κόντρα, 05/11/2012). Το άρθρο βρίσκεται στο παρακάτω λινκ: http://www.eksegersi.gr/Επικαιρότητα/17977.Ρατσιστικό-δηλητήριο-με-άλλοθι-την-κρατική
[7] Το δελτίο τύπου αναδημοσιεύεται στο παρακάτω λινκ: http://www.zougla.gr/blog/article/626738
[8] Το γεγονός πως το επιχείρημα αυτό λειτουργεί αντίστροφα στην περίπτωση των μεταναστών/-τριών εκείνων που έχουν «κοντινή-με-τη-δική-μας-κουλτούρα» δείχνει πως ο ρατσισμός δεν βασίζεται σε ορθολογικά επιχειρήματα, αλλά πως εκείνα χρησιμοποιούνται στο ρατσιστικό λόγο ώστε να επιτευχθεί ο αποκλεισμός των ξένων και να αντληθεί η απόλαυση των προνομίων της εθνικής κοινότητας.
[9] Παρότι δεν έχουμε κανένα πρόβλημα με το να εκφράζονται με αυτούς ακριβώς τους τρόπους τα παιδιά, παραθέτουμε στην αναγνώστρια ένα απόσπασμα από το κείμενο που έστειλε ο διευθυντής του 4ου δημοτικού σχολείου χαλανδρίου (το οποίο είναι εκείνο στο οποίο φοιτούσαν παιδιά Ρομά / Ρομνί από το 2011 και είναι εκείνο στο οποίο αναφέρονται οι ρατσιστο-σύλλογοι) στο διοικητικό εφετείο αθηνών, αναφορικά με την κατεδάφιση του καταυλισμού των Ρομά. Όπως γράφει ο διευθυντής «[το] Σεπτέμβριο του 2011 είχαμε 31 εγγραφές παιδιών και τα 26 από αυτά φοίτησαν συστηματικά όλη την προηγούμενη χρονιά σε δύο τμήματα υποδοχής Ρομά. Τόσο η πρόοδός τους σε μαθησιακό επίπεδο όσο και η κοινωνικοποίησή τους στο χώρο του σχολείου μάς επέτρεψαν να τα εντάξουμε κανονικά σε τάξεις, κατά την τρέχουσα σχολική χρονιά, και να φιλοδοξούμε να τα δούμε να αποφοιτούν από το σχολείο μας» (Το κείμενο βρίσκεται εδώ: http://cm.greekhelsinki.gr/index.php?sec=192&cid=3795). Δεν διαπιστώνεται, λοιπόν, κανένα από τα προβλήματα συμπεριφοράς που επικαλούνται οι ρατσιστές γονείς του 7ου και 10ου δημοτικού. Μα καλά τόσο ψεύτες γονείς πράμα;
[10] Μια παράθεση εμπειρίας από τις «συναντήσεις διαλόγου» των συλλόγων γονέων των δύο δημοτικών σχολείων μπορεί να βρεθεί στα άρθρα της εφημερίδας Κόντρα –που είναι γραμμένα από ένα γονιό από το 7ο δημοτικό σχολείο– με τίτλους “Ρατσιστικό δηλητήριο με άλλοθι την κρατική ανυποληψία” (05/11/2012), “Οι πρώτες ρωγμές στο ρατσιστικό παραλήρημα στο Χαλάνδρι” (20/11/2012), “Με την ουρά στα σκέλια” (19/12/2012). Σταχυολογούμε μερικά αποσπάσματα για να αποτυπωθεί (κάπως) το κλίμα που επικρατεί όταν μαζεύεται όχλος που με πρόσχημα την ανησυχία για το μέλλον των παιδιών, επιζητά την εκδίωξη των μειονοτικών “άλλων”, εν προκειμένω των Ρομά / Ρομνί παιδιών: «Από τους 26 γονείς που μίλησαν (σε σύνολο πάνω από 150 ακροατών), οι 25 ήταν ενάντια στον ερχομό των τσιγκανόπουλων, ξεκινώντας είτε από ακραίες ρατσιστικές θέσεις (τα παιδιά μας κινδυνεύουν να τα βιάσουν!) είτε από έναν ρατσισμό «λάιτ», που ξεκινούσε με την «αποδοχή του δικαιώματος της μόρφωσης για τους Τσιγκάνους», μακριά όμως από μάς, γιατί είναι παραβατικοί, μεταφέρουν ασθένειες και το κράτος δεν θα ενδιαφερθεί για τα προβλήματα που θα προκύψουν.» (αναφορά σε συζήτηση των συλλόγων γονέων με κλιμάκιο του υπουργείου παιδείας). «Θα χρειαζότανε πάρα πολύς χώρος για να καταγράψουμε όλα τα ευτράπελα που ακούστηκαν σε αυτή τη συζήτηση. Τι να πρωτοπεί κανείς; Για τον… πακτωλό χρημάτων που υποτίθεται ότι δίνονται για το πρόγραμμα εκπαίδευσης των τσιγγανόπουλων (μιλάμε για τα τρία κατοστάρικα που δίνονται εφάπαξ σε κάθε οικογένεια –όχι μόνο Τσιγγάνων– με ετήσιο εισόδημα κάτω των 3.000 ευρώ, όταν γράφουν τα παιδιά τους στο σχολείο); Για τις… φοβερές ασθένειες που κουβαλούν οι Τσιγγάνοι (κάποια μητέρα «ανακάλυψε» ότι το… 95% των τσιγγανόπουλων έχει ηπατίτιδα κι ότι μεταφέρει… ανθεκτική ψείρα που μπορεί να προκαλέσει ακόμα και τον θάνατο!); Για το ενδεχόμενο να έγιναν… ψεύτικοι εμβολιασμοί και να παρουσιάζονται πλαστά βιβλιάρια υγείας;» (από συνέλευση των συλλόγων γονέων μετά την ανακοίνωση της απόφασης πως τα Ρομά παιδιά θα φοιτήσουν εν τέλει κανονικά)
[11] Για την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο μπορεί να λειτουργήσει με γόνιμο (sic) τρόπο το πολιτικό εργαλείο του προνομίου, παραθέτουμε ένα απόσπασμα από την εισαγωγή της μπροσούρας “Αυτοδιάλυση της Scalp-Reflex Παρισιού: ένας αυτοκριτικός απολογισμός”, (σε τροχιά σύγκρουσης, αθήνα, 2013, σελ. 5): «Η σημασία των προνομίων, πέρα από την εκχώρηση ευκαιριών και δικαιωμάτων σε συγκεκριμένα άτομα και κοινωνικές ομάδες, έγκειται στο ότι όσοι και όσες αποκλείονται από αυτά δεν έχουν πρόσβαση στις διαδικασίες που ορίζουν τους αποκλεισμούς. Αυτό σημαίνει πχ πως όχι μόνο οι μετανάστες βρίσκονται σε θέση που δεν απολαμβάνουν τα προνόμια των ελλήνων, αλλά και πως για τους ίδιους τους έλληνες τα προνόμια που απορρέουν από την ιδιότητα του έλληνα πολίτη είναι αόρατα· συνεπώς, φυσικοποιούνται και θεωρούνται μη πολιτικά.»
[12] Το κείμενο έχει δημοσιευτεί σε πολλές ιστοσελίδες. Εμείς ενημερωθήκαμε μέσω του κάτωθι βούρκου: http://stinplatia.blogspot.gr/2013/05/blog-post_5750.html. Στα αποσπάσματα που ακολουθούν (όπως και σε όλα, δηλαδή) διατηρείται η ορθογραφία και η σύνταξη του πρωτότυπου κειμένου.
[13] Σε άρθρο στο Βήμα με τίτλο ‘Σκάνδαλο στον Δήμο Χαλανδρίου ερευνά ο ΣΔΟΕ’ γράφεται πως «Μεγάλο σκάνδαλο, ύψους αρκετών εκατομμυρίων ευρώ, διερευνά ο ΣΔΟΕ και το Σώμα Επιθεωρητών Δημόσιας Διοίκησης στον Δήμο Χαλανδρίου, με αφορμή κονδύλια για τον καθαρισμό περιοχής που διέμεναν ρομά.» (06/07/2012, εδώ: http://www.tovima.gr/society/article/?aid=465710). Πιο συγκεκριμένος είναι ο υποψήφιος του σύριζα στις φετινές δημοτικές εκλογές σε συνέντευξη στην Αυγή με τίτλο ‘Σ. Ρούσσος: Θα παλέψουμε να αλλάξουν οι προτεραιότητες στο Χαλάνδρι’ (29/03/2014): «Αυτή τη στιγμή 4 αιρετοί της προηγούμενης διοίκησης του δήμου, συμπεριλαμβανομένου του πρώην δημάρχου κου Ζαφειρόπουλου, είναι ελεύθεροι με εγγύηση για την χρησιμοποίηση του ποσού των 911.000 ευρώ για τον καθαρισμό της περιοχής. Φανταστείτε ότι με 1.000.000 ευρώ για χωματουργικά έργα θα μπορούσε να μεταφερθεί η μισή Πεντέλη. Υπάρχει ένα πόρισμα των ελεγκτών της διοίκησης που δόθηκε, το θέμα βρίσκεται υπό διερεύνηση, ενώ στο στάδιο της προανάκρισης υπήρχαν οι όροι της χρηματικής εγγύησης. Τίθεται ένα ζήτημα αδιαφανούς διαχείρισης σε κονδύλια που δόθηκαν υπέρ τον Ρομά χωρίς ποτέ να αξιοποιηθούν προς όφελός τους, ώστε να διασφαλίζονται αξιοπρεπείς συνθήκες στέγασης και υγιεινής για αυτούς τους συμπολίτες» (http://www.avgi.gr/article/2175470/s-roussos-tha-palepsoume-na-allaxoun-oi-proteraiotites-sto-xalandri-video-). Υπάρχει καταγραμμένη και η εξιστόρηση του προέδρου του καταυλισμού Στέλιου Καλαμιώτη σε τηλεοπτικό δελτίο «[…] Με το εκατομμύριο που πήρε ο τότε δήμαρχος μπορούσε να είχε στεγάσει τους ανθρώπους εδώ […]» (https://www.youtube.com/watch?v=EVqtmc8zvE0). Ενδιαφέρον έχει ότι το εν λόγω τηλεοπτικό απόσπασμα έχει ανέβει στο youtube από το λογαριασμό του αντίπαλου υποψήφιου δημάρχου χαλανδρίου, του πασόκου στάθη ανδρεόπουλου. Φίλια πυρά για τη νομή της εξουσίας…
[14] Το εν λόγω δελτίο τύπου με τίτλο “ΟΗΕ διατάσσει αναστολή κατεδάφισης αυθαίρετων κατοικιών Ρομά Χαλανδρίου” βρίσκεται εδώ: http://cm.greekhelsinki.gr/index.php?sec=192&cid=3816. Στο ίδιο έγγραφο τονίζεται πως η επιτροπή του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα «δέχθηκε το αίτημά μας για ασφαλιστικά μέτρα προστασίας των προσφευγόντων και ζήτησε από την Ελλάδα να διασφαλίσει πως οι αιτούντες δεν θα καταστούν άστεγοι κατά το χρονικό διάστημα που η προσφυγή τους εξετάζεται από την Επιτροπή.» (η έμφαση στο πρωτότυπο).
[15] Το κατάπτυστα ρατσιστικό κείμενο με το οποίο ο δήμαρχος καλούσε τους χαλανδραίους και τις χαλανδραίες να παρευρεθούν στην εκδήλωση είχε αποσταλεί στο γενικό γραμματέα αποκεντρωμένης διοίκησης ώστε να ασκήσει πίεση· πλέον, “κοσμεί” τον επίσημο ιστότοπο του δήμου χαλανδρίου: http://www.halandri.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=RESOURCE&cresrc=3741&cnode=202. Όπως μας έλεγαν, δε, γεμάτοι απορία (sic) οι κάτοικοι που μας είδαν να τους βρίζουμε ως ρατσιστές «μα εμάς ο δήμος μας είπε να έρθουμε», «ρε παιδιά, ο δήμος μας κάλεσε στην εκδήλωση! Εμείς δεν έχουμε δει κανένα ρατσιστικό κείμενο» και λοιπά σχόλια που αναδεικνύουν πόσο πολύ επιδιώκει ο δήμαρχος να αυτοοργανωθούν οι κάτοικοι, να πληρώσουν για τη δράση τους και να ευοδωθούν οι κινητοποιήσεις τους. Αντιεξουσιαστής ο κουράσης, όχι αστεία…
[16] Σε αφραγκιές έχει πέσει ο (παλαί ποτέ κραταιός) δήμος χαλανδρίου.
[17] Η παρέμβαση που έγινε στην πρώτη αυτή δημόσια εμφάνιση της επιτροπής από αντιφασίστες και αντιφασίστριες –μια κίνηση που σίγουρα δεν περίμενε η ελληνομάζα αυτή– θα συζητηθεί στο β’ μέρος του κειμένου.
[18] Οι λόγοι που αφορούν στα παιδιά λειτουργούν στη συγκεκριμένη περίπτωση ως μοχλός πίεσης στα πλαίσια μιας φυσικοποίησης της οικογένειας και της αναπαραγωγικής σεξουαλικότητας, αφού στη βάση και των δύο αυτών σεξιστικών αναπαραστάσεων τα παιδιά ως των σημαντικότερων υποκειμένων στη ζωή.