Koίτα να δεις που ο κόσμος μας αμφισβητείται συθέμελα, κοίτα να δεις που όσα νομίζαμε ότι ξέραμε πλέον είναι στον αέρα. Με την πανδημία μάθαμε ας πούμε ότι τα κινητά δεν είναι ακριβώς δικά μας. Τα κινητά τηλέφωνα αποτέλεσαν ένα από τα πεδία κρατικού λόγου απ’ όπου εκκινούσαν οι δεκάδες εντολές οι οποίες ανάβλυζαν στις οθόνες μας. Τώρα ήρθε η ώρα να μας λυθεί η απορία γιατί στην Ελλάδα τρέχουμε με όριο ταχύτητας 120-130χλμ/ώρα στους αυτοκινητοδρόμους, και στη Γερμανία δεν υπήρξε ποτέ όριο ταχύτητας από την εποχή που κυβερνούσε ο αυστριακός με το γελοίο μουστάκι.
Διαβάζουμε λοιπόν εδώ και ένα εξάμηνο στις εφημερίδες ότι στη Γερμανία ξεκίνησαν και πάλι οι συζητήσεις στη βουλή για να τεθεί για πρώτη φορά όριο ταχύτητας στις περίφημες Autobahn. Κοσμοϊστορικά γεγονότα! Η μείωση του ορίου ταχύτητας θα συνεισφέρει, υπολογίζει το γερμανικό κράτος, στη δραστική μείωση της κατανάλωσης ενέργειας (πετρέλαιο/βενζίνη/αέριο). Και όταν μιλάμε για κρατικούς υπολογισμούς βέβαια, πρέπει να ξέρουμε για τι πράγμα μιλάμε. Το υπουργείο περιβάλλοντος, συγκεκριμένα, έβγαλε κάτι στατιστικά που έλεγαν ότι αν θεσπιστεί όριο 100χλμ/ώρα στη Γερμανία, τα 48 εκατομμύρια αυτοκίνητα της χώρας θα εξοικονομήσουν 2.1 δις λίτρα καυσίμων το χρόνο και 5.4 εκατομμύρια μετρικούς τόνους εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Φυσικά κάθε περιορισμός πρέπει να αιτιολογηθεί και με έναν «καλό σκοπό», την προστασία του περιβάλλοντος, τη μείωση της ρύπανσης, το σώσιμο του πλανήτη! Η αλήθεια είναι ότι το μέτρο μείωσης της ταχύτητας στη Γερμανία συζητιέται σε όλη την δεκαετία του 2010, καθώς τα σύννεφα του πολέμου ήταν ήδη ορατά απ’ τις απαρχές της κρίσης και η εξάρτηση της Γερμανίας απ’ τη ρωσική ενέργεια ήταν κάτι λιγάκι ανησυχητικό. Ωστόσο απ’ τον Απρίλιο, δύο μήνες μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, το κόμμα των Πρασίνων (ο ένας πόλος της τρικομματικής γερμανικής κυβέρνησης) έβαλε το δάχτυλο στην πληγή και προχώρησε στην παραπάνω συγκεκριμένη πρόταση μείωσης του ορίου στα 100χλμ/ωρα. Η πρόταση μετά από έντονες… «διαβουλεύσεις» έφαγε άκυρο από τα δύο άλλα κόμματα της κυβέρνησης γιατί όπως και να το κάνουμε είναι δύσκολη η απόφαση να μπανάρεις το εθνικό σου προϊόν, το σύμβολο των συμβόλων του γερμανικού «οικονομικού θαύματος». Το ζήτημα των αυτοκινήτων, της κατασκευής τους και έπειτα της χρήσης τους, στη Γερμανία είναι ένα ιερό ταμπού, ένα εμπόρευμα-φετίχ το δίχως άλλο και το όλο ζήτημα θα μπορούσε να συγκριθεί μόνο με το ζήτημα των όπλων στις ΗΠΑ. Από προβληματισμό άλλο τίποτα, αλλά στην πράξη δεν απλώνει τα ξερά του πάνω σ’ αυτό τον πυλώνα της οικονομίας!
Η γερμανική οικονομία είναι φτιαγμένη έτσι ώστε να δουλεύει γύρω απ’ το αυτοκίνητο. Θα θυμάστε βέβαια το Volkswagen, το «αυτοκίνητο του λαού» που έφτιαξαν οι Ναζί. Αλλά επίσης αυτό ήταν και το μεταπολεμικό κανόνισμα μεταξύ ΗΠΑ και Γερμανίας: «Γερμανοί φτιάξτε αμάξια και βάλτε τα να τρέχουν!» Είναι ενδεικτικό ότι η Γερμανία είναι η μόνη δυτική βιομηχανική χώρα στην οποία δεν υπάρχει γενικό όριο ταχύτητας. Είναι ενδεικτικό ότι η ναζιστική Γερμανία είχε φτιάξει ολόκληρη πόλη-στρατόπεδο για να έχουν εργάτες οι αυτοκινητοβιομηχανίες της. Το Stadt des KdF-Wagens (η «πόλη των αυτοκινήτων KdF»), δηλαδή η πόλη που σήμερα ονομάζεται Βόλφσμπουργκ είναι ο τόπος που φτιάχνονταν τα Volkswagen από το 1938, από αιχμαλώτους στρατοπέδων συγκέντρωσης. Ο Χίτλερ ήθελε να φτιάξει ένα αυτοκίνητο που να τρέχει γρήγορα στον αυτοκινητόδρομο και να είναι προσιτό οικονομικά στον λαό. Να το καλό κοινωνικό κράτος! Ειδικά διαμορφωμένο βέβαια με τέτοιο τρόπο και σε τέτοια εποχή ώστε το γερμανικό κράτος να εξασφαλίζει μέσω της πολεμικής του επέκτασης τζάμπα εργάτες και δωρεάν πρώτες ύλες.
Στη δεκαετία του 1970 οι Γερμανοί συνάντησαν τα πρώτα όρια αυτής της «λαϊκής ευημερίας» και η προσπάθεια εξόδου απ’ το Μπρέτον Γουντς με την παράλληλη ενδυνάμωση της ΕΟΚ σε οικονομικό επίπεδο τους έδωσε πράγματι μια διέξοδο, αναβάλλοντας την κρίση της αυτοκινητοβιομηχανίας η οποία δέχτηκε και τις σφαλιάρες των δύο πετρελαϊκών κρίσεων της δεκαετίας εκείνης (1973, 1979). Η κατάρρευση του «Υπαρκτού Σοσιαλισμού» έδωσε άλλη μια ανάσα στα τέλη του 1980 – και μια περαιτέρω αναβολή της κρίσης. Η Γερμανία επεκτάθηκε στο άλλο της μισό, βρήκε νέους εργάτες, νέα υλικά, νέους καταναλωτές. Η μετακόμιση των εργοστασίων αυτοκινήτων στην Κίνα, ή έστω ενός κομματιού της αλυσίδας συναρμολόγησης ήταν ακόμη μια ανάσα. Ώσπου τα κακά μαντάτα άρχισαν να έρχονται από τη δεκαετία του 2000. Ο εμπορικός πόλεμος άρχισε να παίρνει στροφές ασφυκτικές για το γερμανικό εθνικό προϊόν – με τα γνωστά καταστροφικά αποτελέσματα τα τελευταία δύο χρόνια: η Κίνα κλείνει τα εργοστάσια και δημιουργεί σοβαρό πρόβλημα τόσο στην ανεύρεση πρώτων υλών όσο και φτηνών εργατών. Το οριστικό χτύπημα – μέσω του πολέμου Ουκρανίας-Ρωσίας – έσφιξε λίγο ακόμη τη θηλιά στον λαιμό των Γερμανών, μιας και η Γερμανία τροφοδοτείται σε επίπεδο 50% στο φυσικό αέριο απ’ τους Ρώσους. Μισό αιώνα μετά το σπάσιμο του Μπρέτον Γουντς, ένας Αμερικανός φαίνεται να τρώει ποπ κορν απολαμβάνοντας το γερμανικό ζόρισμα. Και η συνέχεια αναμένεται… Η πρόταση των Πρασίνων έφαγε άκυρο αλλά με κάποιον τρόπο είναι βέβαιο ότι θα επανέλθει, έστω για το καλό του πλανήτη!
Όσο για εμάς, απ’ όσο θα γνωρίζετε, αυτοκινητοβιομηχανία δεν είχε ποτέ η Ελλάς, οπότε το μόνο που θα έπρεπε να κάνει το ελληνικό κράτος για να μην ξεφύγει το πράγμα ήταν να επιβάλλει ένα όριο ταχύτητας στους αυτοκινητόδρομους ώστε – μ΄αυτό τον τρόπο έστω – να μειωθούν οι εισαγωγές καυσίμων. Και αυτό ακριβώς έγινε. Η πετρελαϊκή κρίση του 1979 ανάγκασε τον Καραμανλή να θεσπίσει ανώτατο όριο ταχύτητας 90χλμ/ώρα στους δρόμους ταχείας κυκλοφορίας για την εξοικονόμηση πετρελαίου. Από το 1979 έως και σήμερα μάλιστα πειθαρχούμε σε μια πινακίδα στην οποία αναγράφεται ο ίδιος αριθμός, έστω κι αν τα αυτοκίνητα που αγοράζουν οι έλληνες δείχνουν κοντέρ που φτάνουν μέχρι το 250. Γι’ αυτό λέμε: όταν ξαναδείτε μια τέτοια πινακίδα στον δρόμο μην την προσπεράσετε αστόχαστα, δεν είναι απλά μια πινακίδα, είναι ένας πολιτικο-οικονομικός δείκτης!
Δημοσιεύτηκε στο τεύχος 26 (Χειμώνας 2022-2023) του 151 που κυκλοφορεί σε στέκια και βιβλιοπωλεία
