Η ομοφοβία αναφέρεται στο μίσος απέναντι στους ομοφυλόφιλους, στις αντι-gay αντιλήψεις και προκαταλήψεις. Τυπικές ομοφοβικές αντιλήψεις είναι πως η ομοφυλοφιλία είναι αφύσικη, άρρωστη, ανώμαλη ή επικίνδυνη, ενώ η ετεροφυλοφιλία φυσική και νορμάλ.
Οι ετεροφυλόφιλοι απολαμβάνουν προνομίων, ωφελειών και αναγνώρισης, με άλλα λόγια υπάρχει ένα σύστημα αδικίας και οργανωμένης καταπίεσης γύρω από τη σεξουαλικότητα που απευθύνεται συγκεκριμένα απέναντι στους gay άντρες και τις λεσβίες. Οι γκέι και οι λεσβίες βιώνουν μια έλλειψη ορατότητας κοινωνικά και σε κοινωνικό επίπεδο τους λέγεται ότι τα συναισθήματά τους και οι επιθυμίες τους είναι αηδιαστικές, επικίνδυνες, «απλά μια φάση» ή ανύπαρκτες, τους αρνούνται πολιτικά και νομικά δικαιώματα και η αναγνώριση των σχέσεων τους, κοινωνικών ή σεξουαλικών, ποινικοποιείται και αστυνομεύεται, ή υπόκειται σε λεκτικές και φυσικές κακοποιήσεις, τραμπουκισμούς και ακόμη και δολοφονίες.
Οι ετεροφυλόφιλες σχέσεις, αντιθέτως, κοινωνικά υποστηρίζονται, τόσο άτυπα μέσω φίλων, οικογενειών και κοινοτήτων όσο και θεσμικά μέσω τελετών και θεσμών όπως οι γάμοι. Κοινωνικά, προβάλλονται πολλά θετικά πρότυπα ετεροφυλόφιλων ανθρώπων και σχέσεων. Οι ετεροφυλόφιλοι επιτρέπεται να εκδηλώνονται δημοσίως και να μιλάνε ελεύθερα με τους συντρόφους ή τους εραστές τους. Οι ετεροφυλόφιλοι δεν αντιμετωπίζουν διακρίσεις λόγω των σεξουαλικών τους προτιμήσεων, λαμβάνουν κοινωνική ασφάλιση και άλλα οικονομικά προνόμια μέσα σε έναν γάμο κ.ο.κ. Η ετεροφυλοφιλία δεν γίνεται αντιληπτή καν σαν σεξουαλική ταυτότητα αλλά σαν κάτι αυτονόητο στον άνθρωπο. Η ετεροφυλοφιλία, έτσι, λειτουργεί με τρόπο ανάλογο με τη «λευκότητα» (να έχεις λευκό δέρμα) και την «αρρενωπότητα» (να είσαι άντρας), μια συνθήκη που θεωρείται κανονική και είναι αόρατη στα υποκείμενα που τη φέρουν.
Σκεφτείτε για λίγο το Athens Pride, τη μεγάλη ετήσια παρέλαση της LGBT (Lesbian-Gay-Bi-Trans) κοινότητας που γίνεται κάθε Ιούνιο στο κέντρο της Αθήνας και πλέον και στη Θεσσαλονίκη και το Ηράκλειο. Και έπειτα συνειδητοποιήστε πως όλες τις υπόλοιπες 364 μέρες είναι ένα ετεροφυλόφιλο Pride που λαμβάνει χώρα, με ετεροφυλόφιλους να εκθέτουν τις δικές τους σεξουαλικές επιθυμίες και πρακτικές δημοσίως, επιβάλλοντας τα ετεροσεξουαλικά τους λάιφσταιλ στην πράξη.
Ενώ οι γκέι, οι λεσβίες, οι μπάϊ και οι άλλοι που δεν χωράνε στις ετεροφυλόφιλες νόρμες, καταπιέζονται, αυτές και αυτοί που χωράνε στις νόρμες αυτές, μέλη της κυρίαρχης ομάδας, πληγώνονται επίσης και περιορίζονται κάτω από αυτό το σύστημα. Η ομοφοβία κλειδώνει τους πάντες σε συμπαγείς και άκαμπτους τρόπους με τους οποίους εκφράζουν το φύλο τους, τη σεξουαλικότητά τους, τη δημιουργικότητα τους, τις φιλίες τους και την αυτο-έκφραση τους. Η ομοφοβία αχρηστεύει την ικανότητα του καθενός και της καθεμιάς να δημιουργεί στενές σχέσεις με άτομα του ίδιου φύλου, αναπαράγοντας συχνά ηλίθιους ανταγωνισμούς και επιθετικότητα. Η κοινωνική ομοφοβία επιβάλλει πίεση να κάνεις βεβιασμένες σεξουαλικές σχέσεις για να αποδείξεις ότι είσαι στρέϊτ. Η ομοφοβία επιβάλλει να μη μιλάς για τα προβλήματα των ΛΟΑΤ ατόμων (λεσβιών-ομοφυλόφιλων-αμφισεξουαλικών-τρανσέξουαλς). Η ομοφοβία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να στιγματίσει, να στοχοποιήσει ή να κάνει να σιωπήσουν άτομα που θεωρούνται γκέϊ, λεσβίες ή αμφισεξουαλικοί, παρόλο που μπορεί να είναι και στρέϊτ. Η ομοφοβία αποτρέπει να σκεφτούμε κάθε διαφορετικότητα, δημιουργώντας ένα ανασφαλές περιβάλλον για να εκφραστούν τα χαρακτηριστικά του καθενός.
«Αληθινοί άντρες» θεωρούνται οι ετεροφυλόφιλοι άντρες, οι άντρες που γουστάρουν γυναίκες. Οι άντρες μεγαλώνουν έτσι αντιμετωπίζοντας τη συνεχή απειλή του να τους δούνε άλλοι άντρες σαν γκέι – και τη συνεχή πρόκληση του να αποδείξουν ότι δεν είναι γκέι. Η ομοφοβία, έτσι, οδηγεί τους άντρες σε επίδειξη υπερ-αρρενωπότητας, αποκλεισμό συζήτησης των συναισθημάτων τους και επιθετικότητα. Η ομοφοβία αστυνομεύει τα όρια μιας συμβατικής αρρενωπότητας.
Το ζήτημα της ομοφοβίας δεν είναι απλά ένα «ζήτημα για τους γκέι», αλλά ένα ζήτημα για όλους τους άντρες. Αν θέλουμε να καταλάβουμε τα αγόρια και οι άντρες εκφράζουν την κυρίαρχη αρρενωπότητα, τότε πρέπει να συζητήσουμε την ομοφοβία. Ένας από τους ρόλους που οι ετεροσεξουαλικοί άντρες μπορούν να αναλάβουν είναι να δράσουν ως σύμμαχοι των γκέι και των μπάι αντρών.
Τα σχολεία είτε το επιδιώκουν είτε όχι, παίζουν έναν σημαντικό ρόλο στην κατασκευή του φύλου και της σεξουαλικότητας του καθενός και της καθεμιάς. Πολλές λεσβίες και γκέι έχουν αρνητικές εμπειρίες και αναμνήσεις από τα σχολεία τους. Έχουν βιώσει λεκτική και φυσική κακοποίηση και βία, περιθωριοποίηση και κάθε είδους αποκλεισμούς από παρέες, αδικίες από καθηγητές, καθώς και καταπίεση, προκαλώντας σύγχιση, απομόνωση, χαμηλότερη αυτοπεποίθηση και, βέβαια, δεν λείπουν οι περιπτώσεις όπου έχουν σημειωθεί αυτοκτονίες.
Τα αγόρια που θεωρούνται ‘αδερφές’ ή ‘πούστηδες’, τιμωρούνται και διακωμωδούνται, μέσα σε ένα πλαίσιο ιεραρχικών σχέσεων εξουσίας. Σε πολλές αγοροπαρέες το κύρος μετριέται με τις ερωτικές «κατακτήσεις» ή τις σεξουαλικές εμπειρίες. Είναι αδύνατον πολλές φορές να επιβιώσει μια εναλλακτική αρρενωπότητα αν έχει να επιδείξει απειρία ή μη δυνατότητα επιβολής, ευαισθησία ή έλλειψη αντίστοιχης όρεξης αφήγησης «κατακτήσεων». Δίπλα στις ερωτικές ή σεξουαλικές επιδόσεις, τα αγόρια ανταγωνίζονται στα σπορ. Έτσι διαμορφώνεται ένα στενό πλαίσιο σχέσεων με άλλα αγόρια. Απέναντι στα κορίτσια, αντιθέτως, υπάρχει μια αντιφατικότητα. Από τη μια, ενθουσιάζονται μαζί τους, τις φαντασιώνονται και από την άλλη τις φοβούνται και τις επιτίθενται. Η ουσία είναι ότι το κυνήγι των αγοριών για έλεγχο και εξουσία, τους αρνείται την αγάπη και τα συναισθήματα, αφήνοντας άθικτο μόνο τον ενθουσιασμό της επιτυχίας κάποιων στόχων τους. Ακόμη κι όταν πρακτικά ασκούν ομοφυλόφιλες πρακτικές, π.χ. να αυνανίζονται μαζί με άλλα αγόρια, αρνούνται το συναισθηματικό-ερωτικό περιεχόμενο αυτής της πρακτικής και παραδέχονται μόνον το ανταγωνιστικό. Αλλά το πρόβλημα είναι πως μαθαίνουν, μέσα από την κοινωνικοποίηση τους, όχι να είναι ετεροφυλόφιλοι αλλά να προσεγγίζουν ένα συγκεκριμένο είδος ετεροφυλόφιλου. Η αρρενωπότητα, όμως, ο ανδρισμός δεν είναι ένας. Συχνά διαφέρει μέσα σε μια τάξη σχολική, όπως και στην κοινωνία, αναλόγως εθνικότητας, οικονομικής-ταξικής θέσης, χρώματος δέρματος, σεξουαλικότητας κ.ο.κ. Έτσι, το στάτους της ‘ηγεμονικής αρρενωπότητας’ όλοι θα προσπαθούν να το προσεγγίσουν, επιδιώκοντας να αποκτήσουν μια ενιαία και απαράλλαχτη συμπεριφορά, μολονότι τελικά κάποιοι μόνον θα αγγίξουν αυτή τη γελοία καρικατούρα.
Michael Flood (2009) – μτφ. για το Antifa Beat Απρίλιος 2015.